Speekselklier aandoeningen
Speeksel werkt als smeermiddel, waardoor het mogelijk is te spreken, te eten en smaak waar te nemen met de tong. Het speeksel zorgt ook voor de reiniging van uw tanden en kiezen en speelt een rol in de afweer tegen bacteriën. Speeksel speelt ook een belangrijke rol bij de spijsvertering. Het speeksel wordt gevormd door drie paar grote speekselklieren: de oorspeekselklier, de onderkaak- speekselklier en de ondertong- speekselklier. Daarnaast bevinden zich nog vele honderden kleine speekselkliertjes verspreid onder het slijmvlies van uw mond en keel.
Zwelling van de speekselklieren
Een zwelling van de speekselklieren kan optreden bij een verandering in de stofwisseling, zoals suikerziekte, leverziekten of schildklierafwijkingen, bij fors alcoholgebruik of bij eetstoornissen, zoals anorexia nervosa. De zwelling zit dan bijna altijd aan beide kanten.
Te weinig speeksel
Sommige medicijnen hebben als bijwerking dat ze de speekselproductie sterk remmen. Bekende remmers van de speekselproductie zijn middelen tegen depressies, te hoge bloeddruk en urineverlies.
Droge mond
Zwelling en ontsteking van de speekselklieren treden wisselend op bij het syndroom van Sjögren. In 90% van de gevallen betreft het vrouwen rond of na de overgang. Er is sprake van een overproductie aan antistoffen, die zich hechten aan speeksel- en traanklieren en daar ontsteking en afbraak van de speekselklieren veroorzaken. Het gevolg is een droge mond en droge ogen, met irritatie en branderigheid van de slijmvliezen.
Steen in speekselklier
De vorming van een speekselsteen komt op alle leeftijden voor. Een speekselsteen is een verkalking van ingedikt speeksel in de speekselklier of in de uitvoergang in de mondholte. Meestal wordt een dergelijk steentje aangetroffen in de onderkaak speekselklier. Door verstopping van de uitvoergang kan het speeksel niet worden afgevoerd in de mondholte. De klier kan opzwellen en zeer pijnlijk zijn, met name bij het eten. Een heel klein steentje kan soms spontaan verdwijnen. Iets grotere speekselstenen worden door de kaakchirurg verwijderd door een klein sneetje in de afvoergang te maken. In sommige gevallen moet de volledige speekselklier worden verwijderd.
Slijmcyste of mucocèle
Een relatief veel voorkomende aandoening is een slijmcyste van de kleine speekselklieren. Een dergelijke cyste wordt mucocèle genoemd en komt vooral voor aan de binnenzijde van de onderlip. Een mucocèle veroorzaakt door een verstopping van de uitvoergang van het speekselkliertje, bijvoorbeeld nadat er op de lip is gebeten. Het speekselkliertje blijft speeksel produceren waardoor een cyste ontstaat. De kaakchirurg behandelt een slijmcyste door deze operatief te verwijderen.
Ontsteking speekselklier
Een ontsteking met pijn en zwelling kan ook veroorzaakt worden doordat een speekselklier al langere tijd minder goed functioneert. Bacteriën uit de mond komen dan in de uitvoergang van de speekselklier en veroorzaken een ontsteking met een vaak pijnlijke zwelling. Wanneer hier niets aan gedaan wordt, kan de ontsteking en de zwelling verergeren. In sommige gevallen moet de klier verwijderd worden.
Tumor
Een stevig aanvoelende zwelling in een deel van de speekselklier kan soms wijzen op een gezwel (tumor). In de oorspeekselklier is een tumor in ongeveer 80% van de gevallen goedaardig. Als er niets aan wordt gedaan, kan de goedaardige tumor heel groot worden en plaatselijk schade veroorzaken.
Sommige speekselkliergezwellen zijn kwaadaardig. In de oorspeekselklier kan dit uitval van de aangezichtszenuw veroorzaken, waardoor het ooglid of de mondhoek niet meer goed mee beweegt.
Behandeling van afwijking aan speekselklieren
De kaakchirurg onderzoekt de speekselklier. Zo Indien nodig wordt uw bloed en speeksel in het laboratorium onderzocht, zodat de kaakchirurg de speekselklierfunctie kan beoordelen. Ook kunnen röntgenfoto’s en een CT-scan gemaakt worden. Bij een ontsteking zoekt de kaakchirurg altijd naar de oorzaak. Afhankelijk daarvan wordt de behandeling vastgesteld. U krijgt van de kaakchirurg eventueel medicijnen (bijvoorbeeld antibiotica) of instructies voorgeschreven om de ontstoken speekselklier te behandelen.
Als er een vermoeden is dat u een tumor heeft, wordt er weefsel uit de tumor weggenomen met een dunne naald (punctie). Vaak is dan een operatie nodig om de klier gedeeltelijk of geheel te verwijderen. Soms is ook bestraling nodig. In enkele gevallen is het nodig om blijvend verlies van de speekselklierfunctie te behandelen. De kaakchirurg adviseert u uitgebreid wat u kunt doen om uw klachten te verlichten.
Operaties aan de speekselklieren worden door kaakchirurgen gedaan. Wanneer ingrepen aan speekselklieren via de mond worden uitgevoerd, is altijd de kaakchirurg de eerste behandelaar.